Eind oktober 2017 is dr. Johan Kalsbeek overleden. Bij ergonomen van het eerste uur beter bekend als Joop Kalsbeek. Joop was als psycholoog een bijzondere ergonoom. Zijn ambitie was vooral gelegen in de toegepaste psychologie in praktijk situaties, in het bijzonder in francofone landen, zoals in de fosfaat mijnen in Marokko (werkbelasting), bij de Renault-fabrieken (lopende band werk) en bij de Parijse metro en de Franse spoorwegen (repeterend, mentaal belastend werk) . In Nederland hebben zijn contacten met de arbeidsgeneeskundigen, Burger en Bonjer, er in belangrijke mate aan bijgedragen dat Joop binnen TNO als directeur van het Laboratorium voor Ergonomische Psychologie / LEP zich verder is gaan richten op het ontwikkelen van de experimentele psychologie. Zo ontwikkelde hij – en paste dat toe in zijn onderzoeken binnen Philips en de Nederlandse Spoorwegen – een model om mentale belasting te meten aan de hand van de sinusaritmie. Die methode heeft hij later kunnen verfijnen als onderzoeker bij het Instituut voor Perceptie Onderzoek / IPO in Eindhoven.

In Frankrijk werd Joop als wetenschapper bijzonder gewaardeerd. Als een van de weinige Nederlandse ergonomisch-psychologen toentertijd sprak Joop vloeiend Frans! Hij werd in 1992 tot erelid van de SELF benoemd. In Nederland kreeg zijn werk bij zijn vakgenoten minder waardering. Joop heeft zich daarbij vermoedelijk een beetje als een “roepende in de woestijn” gevoeld.

Mijn contacten met Joop dateren van de periode dat ik hem herhaalde malen in het LEP heb ontmoet in het kader van de onderzoeken bij NS naar mentale belasting van treinmachinisten en verkeersleiders met behulp van zijn sinusaritmie-theorie. Die contacten waren hartelijk en ook interessant (zelfs voor mij als ingenieur!).

Joop was een enorm bevlogen persoonlijkheid, die in Nederland té weinig waardering heeft mogen ervaren. Onterecht!

Pieter Rookmaaker Eur.Erg.